Hà Nội là nơi tập trung số lượng làng nghề lớn nhất trong cả nước, với 1.350 làng nghề. Làng nghề đã và dang góp phần phát triển kinh tế nông thôn, tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập cho người dân các địa phương; đồng thời là nơi chứa dựng các giá trị về văn hóa truyền thống và các di sản văn hóa. Trong định hướng quy hoạch chung thủ đô Hà Nội tương lai, tầm nhìn và mục tiêu phát triển văn hóa di sản liên kết các vùng đô thị: nội đô - đô thị mở rộng - nông thôn - đô thị vệ tinh sinh thái. Tại các khu vực này đều bao chứa các làng nghề truyền thống, đặc biệt vùng nông thôn được xác định bảo vệ, phát huy các không gian truyền thống, kiến trúc xanh, kiến trúc sáng tạo, cảnh quan đặc trưng của từng vùng nông thôn. Trong bài viết, các làng nghề truyền thống của Hà Nội được xem xét ở nhiều khía cạnh nhằm nhận diện những thực trạng của quỹ di sản kiến trúc cảnh quan trong làng truyền thống hiện nay, những thành tố cấu thành, để ứng xử quy hoạch phù hợp. Gắn yêu cầu phát triển, gìn giữ làng nghề với các định hướng quy hoạch lớn của thủ đô cũng như lồng ghép lựa chọn trong các hoạt động của các chương trình trọng điểm quốc gia (chương trình nông thôn mới, chương trình phát triển đô thị) nhằm xây dựng những điểm dân cư nông thôn ở các đô thị vệ tinh coi đây là động lực phát triển kinh tế cho làng xã. Xác định các làng truyền thống, làng nghề truyền thống và các làng có nghề là đối tượng quy hoạch xây dựng cũng như chiến lược phát triển kinh tế quan trọng trong quy hoạch phát triển chung của khu vực.

Bảo tồn bản sắc văn hóa và các giá trị cũng là một trong những nguyên tắc cơ bản của phát triển bền vững và luôn đóng góp những giá trị vô giá cho mọi quốc gia. Chúng không chỉ thể hiện lịch sử, phong cách và đặc trưng của một nền văn hóa mà còn góp phần tạo nên sự đa dạng và sức hấp dẫn của đất nước đó. Đôi với một đất nước nông nghiệp như Việt Nam, khu vực nông thôn là nơi lưu giữ trong mình cội nguồn văn hóa truyền thông của dân tộc. Do vậy, khai thác giá trị truyền thống trong kiến trúc cảnh quan nông thôn luôn đưọc đề cập trong các chiến lược phát triển nông thôn quan trọng của Chính phủ. Tuy nhiên, khi triển khai các giải pháp trong thực tiễn lại gặp rất nhiều vướng mắc. Bài báo này phân tích những bất cập, đồng thòi đề xuất một số giải pháp định hướng, trong đó nhấn mạnh nâng cao chất lượng của thiết kế điển hình như là cơ sở cho công tác quản lý địa phương và tài liệu tham khảo, mang tính tiếp cận khi triển khai các dự án liên quan đến kiến trúc và không gian cảnh quan nông thôn.

Quá trình đô thị hoá là một xu thế tất yếu trên toàn cẩu, đặc biệt là tại các nước đang phát triển như Việt Nam. Trong những năm gần đây, quá trình đô thị hoá tác động nhiều đến sự phát triển của các khu vực nông thôn, đặc biệt là các khu vực nông thôn nằm tại rìa đô thị và kể cả các khu vực nông thôn đã được hình thành từ lâu đời với bản sắc riêng. Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mớl và gần đây là nông thôn mới nâng cao là một chương trình trọng điểm quốc gìa trong việc nâng cao dời sống cho người dân nông thôn. Điều này dã làm thay đổi phương thức sản xuất, cải thiện điều kiện sống của người dân và thay đổl không gian cảnh quan vùng nông thôn. Tuy nhiên, bên cạnh các điểm tích cực đã được nêu trên thì vẫn còn một số mặt hạn chế ảnh hưởng đến môi trường và cảnh quan nông thôn mặc dù đã có quy chế quản lý kiến trúc điểm dân cư nông thôn theo đồ án quy hoạch chi tiết đã được phê duyệt. Bài viết này xem xét các cách thức phát triển nông thôn trên thế giới thông qua các hướng dẫn thiết kế nông thôn, từ đó rút ra một số bài học kinh nghiệm cho việc phát triển các khu vực nông thôn tại Việt Nam để vừa bảo tồn được bản sắc, cảnh quan và môi trường vùng nông thôn, vừa nâng cao chất lượng sống của người dân và hướng dến phát triển bền vững.

Song hành cùng công cuộc đổi mới, nông thôn nước ta đã đạt được nhiều thành tựu, tăng trưởng về sản lượng nông nghiệp, đời sống mọi mặt của người dân dược nâng cao. Quy hoạch xây dựng nông thôn mới bước đầu đã đi vào cuộc sống, tạo ra cảnh quan môi trường xanh, sạch, đẹp. Nhiều khu vực nông thôn đã giữ gìn và phát huy những giá trị kiến trúc, cảnh quan đặc trưng về văn hóa, dân tộc theo vùng miền. Quy hoạch xây dựng nông thôn đã được triển khai thông qua Luật Xây dựng, Luật Kiến trúc và Nghị định số 85 hướng dẫn về xây dựng quy chế quản lý kiến trúc điểm dân cư nông thôn. Tuy nhiên cả hai bộ luật này đều chưa tạo ra đủ những cơ sở để điều chỉnh kiến trúc nông thôn, chất lượng quy hoạch chưa cao, vẫn còn những khó khăn, tồn tại như: Khung pháp lý chưa hoàn thiện; quy hoạch nông thôn chưa đầy đủ và đồng bộ; nhận thức về kiến trúc nông thôn của giới hành nghề cũng như người dân chưa đầy đủ và đúng đắn; và khó khăn về áp lực kinh tế - xã hội. Việc thực hiện quy hoạch xây dựng, phát triển nông thôn mới là một chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước, việc lập quy chế quản lý kiến trúc nông thôn đã được luật hóa. Các cấp, các ngành nhất là chính quyền cấp huyện cần nhanh chóng xây dựng và ban hành quy chế này. Hoạt dộng quản lý kiến trúc điểm dân cư nông thôn phải đúng, trúng, công tâm, minh bạch, lâu dài và hiệu quả để nông thôn phát triển bền vững, theo đúng định hướng đã đề ra.

Hiện đang có nhiều tranh luận giữa các học giả và trang nhiều lĩnh vực khoa học khác nhau về khái niệm bản sắc đô thị. Các lý thuyết về tri giác thị giác như hình ảnh đô thị, ngôn ngữ mẫu và các lý thuyết tâm lý học đã được các nhà nghiên cứu sử dụng để làm sáng tỏ bản sắc đô thị. Trong thời gian đó, cơ sở cho một khung khái niệm toàn diện về bản sắc đô thị đã được thiết lập thông qua lý thuyết bản sắc xã hội, lý thuyết tự phân loại và quá trình nhận dạng. Nghiên cứu này dựa trên lý thuyết về mối quan hệ giữa môi trường và hành vi, và đóng vai trò là khung nghiên cứu bản sắc đô thị trong bối cảnh các chiều kích xã hội, cá nhân và thời gian từ nhận thức của cư dân đô thị. Nghiên cứu giúp xác lập bản sắc đô thị của TP Đà Lạt bằng cách sử dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng, bao gồm phương pháp đánh giá nắm bắt (CEMs) và Thảo luận Nhóm tập trung (GFD). Kết quả của nghiên cứu đã xác định được I9 danh mục chính, trong đó chứa 93 yếu tố cụ thể. Những thông tin này cung cấp một nền tảng khoa học quan trọng để xác định khung lý thuyết về bản sắc đô thị tại Đà Lạt và định hướng cho quy hoạch và phát triển của thành phố